KRISTIAN CHHUNGKAW CHAWLHKAR THUZIR

Kristian Chhungkaw Chawlhkar (May 10-16, 2021) thuzir Rev. C. Lalhungliana ziak mahni hmun atang theuha kan lo zir theih tur in kan rawn chhawp chhuak e. Thuzir kaihruaitu hi C. Lalhmachhuana a ni.

May 12 : Nilai zan

ZIRLAI 3-NA :  KRISTIAN CHHUNGKUA DIN THAR LEHNA

Chhiar tur:  Nehemia 2:17)
"

Kan chan a chhiatzia hi in hmu a, Jerusalem a ram tih te, a kawngkharte a kang tih te pawh in hria a: hawh u, sawi chhiat kan nih tawh loh nan Jerusalem kulh chu i din leh ang u,” ka ti a. 

Thimin êng kan mamawhzia min hriattir ang hian tunlai kan ram Kristian chhungkaw natna hian chhungkaw din thar a tulzia min hriattir awm e. Nehemia’n Jerusalem bang a siam that leh lai khan bang pawpah khan Pathian fate nupui fanaute leh an in leh lote bei turin hmelmate an lo lut a nih kha. Nehemia khan, “…in unau te, infapa te, in fanu te, in nupui te, in in te hum turin bei ru,” (Nehemia 4:14) tiin a fuih a, an beih let chuan Pathianin a beihpui tur thu pawh a hrilh a nih kha. Tun hunah hian keini pawh kan chhungkaw kulh bang chim din thar tura kan beih hian Pathianin min pui ngei dawn a ni.

Khawi atangin nge din tharna hna kan tan ang

  1. Inneihna: Inneihna hi Pathianin a dah pawimawhzia hi kan in zirtir a ngaiin, pulpit tlang atanga kan sawi tam a tul takzet a ni. Kan Bible bu hmasa ber Genesis-ah inneihnain Lalpa’n bul a tan a, inneihna bawk, Beram no nupui neihnain a bu tawp ber Thupuan a titawp a. Tin, Isua Krista’n a thiltihtheihna a lantirna hmasa ber kha Kana khua inneihnaah a ni. Heng atang ringawt pawh hian inneihna hian Pathian rilru a luahzia a tilang chiang hle. Kristiante inneihna chu thil pali insuih fin a ni a, chungte chu – mipa, hmeichhia, Kohhran leh Pathian an ni. Mipa leh hmeichhia ngei induh tawnna chu palai hmanga sawi rem niin, Pathianin pumkhat ni hlen tura kohhran kaltlanga a suihfin hi inneihna chu a ni. “Pathianin a zawm tawh chu mihringin then suh se,” a tih hian nupa chu pumkhat a nihzia a lang (Mt.19:6). Nupui pasal neih duh si, Kristian dana inneih duh lo chuan inneihna hi a buk thelhin an thelh a ni. Tin, kohhran hi Pathian hminga inneihna buatsaihtu a nih avangin

    kohhran pawn lamah nupa tak a nih theih loh a, Kristian chhungkua a din ziktluak theih loh a ni. Inneihna hi dam chhung thil a nih avangin ngaihdan leh duh dan a lo inkalh chang pawhin inremna kawng kan dap vat tur a ni. Inneih thuthlung leh tum hre chiang lova nupui pasal nei kan tam avang hian ramin a tuar mek a ni. Heng kan sawite hre reng chung hian Pathian tiha, a laka rinawm chungin inneihna i din thar leh ang u.

    1. Nupa inkar: Dr. Kenneth Chaffin-a chuan, “Nupa inlaichinna hian khawvelah hian eng ang mite nge lo cheng zel dawn a tilang a ni,” tiin a sawi a. Chuta tang pawh chuan nupa nun hian chhungkua a nghawng dan chu a lang ruak mai. Tunlai Kristian chhungkuaa sual hnathawh langsar tak chu nupa inkar inrem lohna hi a ni. Tunlai nupa inthen chhan ber chu, “Kan inmil hlawl lo, kan duh zawng a inang thei hlawl lo,” tih lam pang hi a ni duh hle. Khawvel mihring tu mah inmil thlap an awm lo. Pakhat nih nghal theih a ni lo va, zir chawp ngai a ni. Inneihna thutiam hmangin pumkhat ni ngai lo pumkhatah kan insiam kan tih hian pakhat ni zel turin kawng kan zawh tan tih kan hre tur a ni. Pasal fel famkim, nupui fel famkim hi an la piang lo. Kawppui fel lohna hmuh hmaih luih a, kan in duh vena lai tak phum bo a ngai a, chutia inzir tawn chuan kan inpumkhat thei chauh tih hi zir a tul hle. Nupa inkara kak a awm tlat chuan chhungkaw tha a awm thei lo. Nupa inkara innghirnghona a awm chuan faten an tuar thin. Thinrim nikhua pawhin nupa tam tak chuan fate hriatah inhau an duh lo va, an insûm hram hram thin. Fate bula thenawmte rêl te, kohhran hruaitute sawiselte hi fate thinlung hruai sualtu a ni thin a, chin loh chi a ni. Kawppuite nena thu inhmuh fuh loh chang pawh a awm thei a, ngawi hmasa zawk emaw, ngaihdam dil hmasa zawk emaw awm a ngai thin. Nupa chu mihring famkim lo ve ve an nih avangin inngaihdam tawnna neih a tul thin. Inngaihdam tawnna a awm loh chuan nupa hlim a awm theih loh a ni. Joel Osteena’n, “I kawppui chu a thatna lai i puan chhuahsak chuan, thatnain a chh^ng let ang che,” a tih hi zawm ngei chi a va ni em.

    Kan kawppuite hian kan hnen atang hian fakna aw leh hriat thiamna hi an mamawh thin. “A fate chuan lawm thu an hrilh a, a pasal pawhin a fak bawk a,” (Thuf.31:28) tiin. An kawppuite an en dan mil zelin faten an nu leh pate hi an zahin an zah lo mai a ni. Chuvangin kawppuite nena inkar nun te hi siam that ngai chu i siam tha hreh lo ang u.

    1. Nu leh pa zah: Nu leh pa zah kan tih hian nu leh pa chawimawi tih hi a kalhrang lo, a thuhmun ti ila a tha awm e. Tunlai khawvelah hian Kristian chhungkaw zingah pawh chhungkaw inawp dan mumal lo kan awm ta nual mai a. A bik takin thalai zingah tun hma aiin nu leh pa zahna a tlahniam hle niin a lang. Thalai zingah nu leh pa zah thiam a, chhungkuaah zahawm taka an dinhmun an luah laiin, thalai thenkhatte erawh chu nu leh pa ten an chawm lian a, an mahni zah leh chawimawi aia tihming chhe zawk an tam ta hle mai. Thawh chhuah nei mang lo nu leh pate vaua, pawisa dila ruihhlo ngaia tal nileng ta mai mai thalai an va tam em!

    Bible-ah chuan, “Lalpa i Pathianin thu a pek che angin i nu leh pa chawimawi rawh, tichuan Lalpan ram a pekah che hian i hmuingil ang a, i dam rei dawn nia,” tiin min hrilh a (Deut.5:16). Tin, Mosia danah chuan nu leh pa thu awih lo chu tihhlum tur a ni. (Exod.21:15,17) Nu leh pa chu an tar hnu pawhin faten an hmusit tur a ni lo. (Thuf.23:22). Thuthlung Tharah pawh Eph.6:13;Kol.3:20-ah te nu leh pa zah tura zirtirna kan hmu bawk. Judaho chuan an nu leh pate chu hringtu mai ni lovin an Pathian hmuh theihah an ngai a, an zah hle thin. Chuvangin malsawmna dawn loh an hlau a, an zah thiam em em thin. Tin, nu leh pa zah leh chawimawi chu dam reina a ni tih Bible-in min hrilh bawk. Nu leh pa zahna pawh nei lo ruihhlo avanga naupang taka thi Mizoramah kan tam ta hle mai. Chhungkuaa faten nu leh pa zahna lo tlahniam ta hi thalaite u, siam thain i din thar leh teh ang u.
    ............................................................................

    ZIRLAI 2-NA : KRISTIAN CHHUNGKUA DIN THAR A TUL

     
    Kristian Chhungkaw Chawlhkar (May 10-16, 2021) thuzir Rev. C. Lalhungliana ziak mahni hmun atang theuha kan lo zir theih tur in kan rawn chhawp chhuak e. Thuzir kaihruaitu hi Rev. F. Sangvela a ni.
     


    May 11: Thawhleh zan

    Chhiar tur: Jeriko khuaa mite chuan Elisa hnenah, “En teh, hei, he khaw hmun hi a nuam hle mai a, kan pu pawhin i hmu ve reng a; nimahsela a tui hi a tha lo va, a ram pawh hi nauchhiatna ram a ni,”an ti a. (11 Lalte 2:19)

    Kum za bi 21- a khawvel ti derthawngtu nasate zinga langsar tak chu terrorist leh leilung awmphung chingpen (ecological catastrophe) vanga buaina ni lovin chhungkaw chingpen hi a ni. Hmelma Diabola’n Pathian a beihna hmasa ber chu chhungkua atangin a ni. Eden huana nupa Evi leh Adama a tihchhiat khan khawvel pum pui chu chhiatna bawihah tlu lutin natna hri rapthlak tak chu chhungkaw hmasa berin a lo vei ta. Kan Mizo hnam tlemte pawh hi han thlir ila, kan nunphung atang hian thlarau lam leh tisa lamah he natna tihbaiawm tak hian chhungkaw tinte hi min fana, pian sualna min thlen mek a.

    Chhungkaw thenkhatte chu kan keh chhe mek a ni. Tunlai kan ram Kristian chhungkua min rum tirtu natna kan vei m>k hri hlauhawm tak pali hi tawite tein i han thlir dawn teh ang.

    1. Corruption: Hlemhletna (corruption) hian Mizoram leh Mizo Kristian nun chu thlan khurah vur pilin kan awm mek ti ila ka uar lutuk lo vang chu maw. Hlemhletna hian kan ram politics a luh chilh meka, ram hmasawnna tur thil tha tak pawh party bil leh laina hnai invurna hmanruaah chan tirin, party ruih chilhnaah min hruai lut a. In lo ram chungchangah te, contract chungchangah te, hna lak chungchangah te, kan sumdawnna thleng pawhin hleihluak taka chetna Kristian ramah hian a va tam em! He thil duhamna te, mahni hmasialna te, rual awhna te hian chhungkua min chim reng ta mai. Lang thei lama hma kan sawn zel lai hian chhungkaw nun erawh a tla hniam zelin a lang.

    2. Zu leh ruihhlo (drugs) ngawl vei tam lutuk: Zu leh ruihhlo kaihhnawih hian khawpui chauh ni lovin, thingtlang chengker tak thlengin kan ram chu min luh chhuah ta vek mai. Mihring nun a khawih chhia-in chhungkaw natna a thlen hi a pawi takzet a ni. Mihring nuai 10 chuang vel awmna state-ah social centre sorkarin a tanpui thin 40 chuang lai mai kan han neite hi ngaihtuah a tithui hle mai. Mahni in lama enkawltu mumal nei lo leh mi chanhai te, humsual dai, nunphung pangngaia nung thei tawh lo an tam hle a. Chung ruihhlo tihbuai khirhkhan tak takten heng kan centre luah khat mawi tawk awm reng maite hian chhungkaw kalphung a mumal loh tawhzia a tichiang hle. Hei mai hi a la ni lo, kan districts Jail-ah a mawi tawk luah lumtu an la awm reng bawk a. Zu leh drugs hian Kristian chhungkua min chiah hneh ta hle mai. Kohhran hruaitu chhungkua thlengin min luhkhung a, kohhran hmel a tichhia a, rukruk a ti tam a, chhungkaw buai a ti tam a, hnam nun a tizahawm lo va, thih hun lovah min thih tir thin. A thim zawnga Zoram hi thlir chuan hmabak a va >ng lovin kan natna hi a va thuk tawh awm em tih mai tur a ni. He hmelma fing tak bei tur hian chhungkua inbuatsaih thar a hun tak zet a ni.

    3. HIV/AIDS vei kan tam: HIV positive tamna leh pun chakna state, a population ngaihtuah a kan han ni ringawtte hian chhungkaw kulh chhungah sual a lut tih a chiang hle mai. A pun chakna chhan bul chu mipat hmeichhiatna (sex) leh ruihhlo tite hriau thianghlim lo hman atanga darh a ni tlangpui lehnghal. Hei hian kan nun pawlawhzia a tilang a, a bul ber chu chhungkaw inrelbawlna tha nei lo kan tam vang a ni. He natna tihdam theih loh, thihpui nghal mai ni bawk si lo, inkaichhawn awlsam tak nei hian tunlai Zoram Kristian chhungkua a va luhkhung nasa ta em!

    4. Inngaihna sual: Bible kan en hian sual rau rauah inngaihna sual hi Pathian pawh hian a huat ber pawl niin a lang. He inngaihna sual avang hian tui let hmangin khawvel hi hrem a lo ni tawh a (Gen 6:1-8). 7

    Tin, mei leh k^tin Sodom khawpui hrem a ni bawk (Gen.19:119). Inngaihna sual avangin Israel mite mi 24,000 laiin thlalerah khan an thih phah (Num:25:1-9). Thuthlung Tharah pawh inngaihna sual pawizia kan hmu tam hle. (Rom.13:13, 1 Kor.15:115;6:19,20; Eph.5:11;Heb13:14;Thup.2:8 etc). Kan thalai zingah inneih hmaa inngaihna suala tlu, innei si lo an tam hlein a rinawm bawk. Kawppui nei tawhte zingah pawh uirena sualin min tibuai tam hle bawk a. He inngaihna sual, natna hlauhawm tak hian tunlai chhungkua hi min luh chilh mek a ni. He natna hri hlauhawm tak hian Kristian chhungkua a hliam a, Pathian mi hman laite pawh a tawlh thluktir a ni.

    Aw le, heng chhungkaw min tir<mtu natna kan sawi takte avang hian chhungkaw zik tluak tak hi din a harsa ta hle a. Biblea Jeriko khawpui natna kan hmuh kha a ril hle mai a, an tui tlan a tha lo va, a ram chu nau chhiatna ram a nih avangin an chhungkaw hlimna chu a kim thei lo tih kan hmu a. Jeriko natna hi tunlai kan ram chhungkaw natna nen pawh a tehkhin theih awm e. Kan tuitlan hi eng tui nge? Zu leh ruihhlo tui te, corruption tui te, party politics tui n< te, mipat hmeichhiatna tui te hi kan ram hian kan in nasa ta hle mai. Kan tui tlan a that loh vangin nau chhiatna ramah kan lut ve mek niin a lang ta. Kohhran kan hlim a, rawngbawlna p>ng hrang hrangah kan che nasa a, a rah chhuah chu a duhawm l>m lo thin hle. Mipat hmeichhiatnain AIDS vei kan hring chhuak mawlh mawlh a, ngawl veiin ngawl vei tur kan hring a, chhungkaw keh kan pung zel mai. Kan ram Kristian chhungkua hian tidamtu kan va mamawh em! Zawlnei Jeremia’n Gilead-ah thing hnai damdawi a awm lawm ni le? Chutah chuan tidamtu a awm na nge? Engati nge ka mi te, ka fanu a hrisel theih loh? (Jer:8:22) a tih ang khan, keini pawh hian tunlai kan chhungkaw natna tidam tur hian tidamtu auin chhungkua kan din thar a tul tak zet a ni.

    ................................

    ZIRLAI 1- NA : KRISTIAN CHHUNGKUA

    Text:
    Chhiar tur:
     Chutichuan, tunah mikhual leh mi châm mai in ni tawh lo va, mi thianghlimte nen chuan tual khat leh Pathian chhungte in ni ta zawk a ni. (Ephesi 2:19)

    Vantlang nun zirna lama mi thiam (Sociologist)-te chuan chhungkua hi vantlang nun hona, a tha zawng leh chhe zawnga siamtu niin an hria a, a huhova nun bul tanna pawimawh berah an ngai a.

    Chhungkaw awmzia sawi fiahnaah pawh a huhova chenna hmun a nihna a lang tel zel thin. Peter Murdock chuan, “Chhungkua chu in khata lawi, zêm khat zetn, nupa leh an fate lungrual taka an awmhona chu a ni,” a ti. He chhungkaw awmzia sawi fiahna atang hian Kristian chhungkaw awmzia i thlir zui dawn teh ang. Kristian chhungkua hi eng nge a nih chiah tih ngaihdan a inang lo thei hle ang.Kan hriat angin khawvelah hian chhungkaw tam tak kan awm a. Chung zingah chuan eng ang hi nge Kristian chhungkua chu ni ta ang le? Kristian chhungkua hi kan buaipui rei tawh hle mai a; mahse a sawt mawh hle mai. Tin, Kristian chhungkua hi kan hrilh fiah dan pawh a inang lo hle a, kan ngaihthlak tam ber hi chu Kristian chhungkaw duhthusam hi kan sawiin kan ngaithla hi a ni ber mai. Mi tam tak chuan kan chhiar leh kan ngaihthlak atang hian kan tlin ve turah pawh hian kan ngai lovin, kan ning deuh tawh emaw ni tih theih a ni ta hial mai. Hei vang hian kan inzirtir dan hi ngaihtuah chian a tul hian ka hre ve tlat mai. Hetiang hian tawite tein sawi dawn ila.

    1. Kristian chhungkaw tobul: Eden huana chhungkaw hmasa ber chu a luahtute sualna avangin sualah a tlu lut tawh a. Anmahni avangin chhungkua zawng zawngte chuan tih dam theih loh hliampui kan tuar ta. Edena chhungkaw hmasate natna tidama chhungkaw thar din turin a hun takah Krista a lo kal a. Tisaa a lo channa hmun chu chhungkua a ni a. A thihna leh a thawhlehna avangin Kristian tih hi a lo piang chhuak a, Edena chhungkaw keh chhe tawh chu Krista zarah Kristian chhungkua tih hmingpuin a lo tho chhuak leh ta. A tobul chu Isua Krista a ni. Kristian chhungkua chu Isua Krista hming chawia din a ni. (Eph 3:19)

    2. Chhungkua leh Kristian chhungkaw nihna: Chhungkua chu a tlangpuiin nu leh paten an ho khawmna hnuaia cheng ho, chaw bel khata mi eiho tiin a sawi theih a. Nu tel lohna chhungkua te, pa tel lohna chhungkua te, nu leh pa tel lohna chhungkua pawh a awm thei bawk. Chhungkaw pangngaiah chuan fanaute nu leh pa emaw, pi leh pu kaihhruaina leh rorelna hnuaia awmte an ni. Kristian chhungkua chu chhungkuaa mi, Pathian nena inzawmna neia, Lalpa maicham vawng nung tlattute awmna chhungkua apiang hi Kristian chhungkua chu a ni.

    Pathian hian Thuthlung Hlui atanga Krista pian thleng khan chhandamna kawng mihringte tan a buatsaihnaah hian a thuthlung vawng nungtu a ruat zela, chumi thuthlung chu Pathian nena an inzawmna tak kha a ni. Chumi thuthlung keng tur chuan mi hrang hrang a ruat a, chu chu an rawn in hlan chhawng chho zel a, Krista lo pian thleng khan hrui invawn chhawk angin, chhuan khat a ral a, chhuan dangin an rawn vuan chho zel a ni.

    3. Kristian chhungkaw nihna:
    3.1. Pathianin a duh ang taka a din a ni:
     Chhungkua hi Pathianin a duh ang taka a din a ni a. Mi dangin an duh anga an hman leh chen hi a rem lo a, a dintu thuhnuaia kun tur a ni. A dintu thuhnuaia a kun tawh loh chuan chhungkaw dinhmun leh inrel bawl dan a buai vek thin a, Pathian min siam chhan a ni tawh thin lo. Malakia 2:15-ah chuan chi thlah amah ngaihsak mi a zawn thu a sawi a, leilungah hian amah ngaihsak mi in thlah pung zel turin min ti a, chu chu min siam chhan leh min din chhan a ni.
    3.2. A venna tur a siam: Pathianin chhungkua hi a din ringawt lo va, a din chhan leh an chanvo an luah ngeina turin tichhe theitu laka an himna turin dan zawm tur fel tak a siamsak thlap a. Eden huanah pawh khan a chhia leh tha hriatna thing rah ei loh kha an himna tura a siamsak a ni. Bawhchhiat hnu pawh khan hmangaihna hruiin a hung zel a, hmun dang a hmangaihna hrui aiin chhungkua a hmangaihna hrui hi a lian emaw tih tur a ni. Nu in a fa damlo tap chu a awi tlaivara, thenawmte fak a beisei lo, a tawp thlengin damlohnaah pawh hmangaihnain kan in enkawl thin.
     

    Thuthlung Hluiah chhungkaw humhim nan leh humhalh nan Lalpa hian dan a siam nual mai. Chhungkaw tichhe thei uire chu den hlum tur a tih laiin, tualthat chu humhimna dan a siamsak thung. Tin, nu leh pa anchhe lawh chu tihhlum tur a ti bawk. Lal Isuan inneihna chungchang Matthaia 19:6-a a sawiah chuan, “Pathianin a zawm tawh chu mihringin then suh se,” ti a a humhalh thu kan hmu. Hei hian chhungkua Lalpan a ngaih pawimawhzia a tilang chiang hle. Chuvangin chhungkua tichhe zâwnga khawsa thin chu Lalpa malsawmnain a hlatin an chungah chhiatna a thleng ngei thin. Chhungkaw pawimawhna hi hriat a va tul thin em! Kan Bible-ah hian chhungkaw himna turin Lalpa hian dan a lo siam thlap a ni.

     

    3.3. Kristian chhungkua chu sualin a hliam fo thin: Kan Bible-a kan entawn Abrahama, Isaka, Jakoba leh Davida chhungkuate kan en chuan Lalpa thuthlung vawng nungtute pawh hi sual hian a lo hliam fo thin tih kan hmu. Kristian chhungkaw tam berte chu sual hian min va rûnin min va hliam nasa em! Kan tu leh fate avangin kan rûm a, kan nupui, pasalte avangten kan rûm bawk a. Kohhranah kan inthlahrungin, kan inkiltawih fo thin a; mahse chutiang chhungkua dinhmunah ding mah ila, Kristian chhungkua kan nihna a bo chuang lo va, sualin min hliam rih a ni mai. “Chinghne zinga beram awm angin ka tirh che u hi,” Lal Isuan a tih ang khan kan chenna khawvel hi sualin ringtute a veh rengna hmun a ni. Chuvangin Kristian chhungkua chuan min tihchhiat tum reng hmelma kan nei tih kan hre reng tur a ni. Min tihchhiat tum rengtu sual setana lamtang kan chhungkaw zingah kan awm tur a ni lo.
Council of Churches in Mizoram buatsaihin Seminar neih a ni.

Council of Churches in Mizoram buatsaihin Seminar neih a ni.

May 13rd, 2025 ( Inrinni ) hian Council of Churches in Mizoram (CCM) buatsaihin BCM Biak In Zotlang North Lunglei-ah, Seminar neih a ni. CCM member kohhran hrang hrang atanga palai member kal turte 1) Pastor & Pro.Pastor-te 2) Minister & Pensioner-te 3) Tualchhung Kohhran aiawh 2 theuh …

Mizoram Ṭhalai Kristian Pawl (MṬKP)-in thisen pe tam lâwmman a dawng

Mizoram Ṭhalai Kristian Pawl (MṬKP)-in thisen pe tam lâwmman a dawng

June 13, 2025 (Zirtawpni): Mizoram State AIDS Control Society (MSACS) leh Association for Voluntary Blood Donation (AVBD) te’n "World Blood Donor Day" puala hun an buatsaihah, April, 2024 - March, 2025 chhûnga pawl hrang hrang leh Zirna in thisen pe țhate hnèna lâwmman semna hun hmangin, Mizoram Ṭhalai Kristian Pawl pawhin thisen Unit 2569 (Mipa - 2025, Hmeichhia - 544) pe-in, lâwmman Pathumna a dawng. …

ZIRNA KUMTHAR 2025-2026  ATAN AICS TAN A NI

ZIRNA KUMTHAR 2025-2026 ATAN AICS TAN A NI

Tunkar Nilaini June 11 atang khan AICS Zirlai te chu zirna kum thar atan College ah an lut leh tan ta. Class tan a nih hma hian Zirlai te hi an chawlh chhunga an Rawngbawlna hrang hrang chungchanga interview te neihpui an nih bak ah AICS kalphung inkawhhmuhna (orientation) Zirlai lut thar te leh awm mekte puala neih a ni bawk. …